Hipoglikemia jest stanem niedocukrzenia, czyli zbyt małej ilości glukozy we krwi. Jest to jedno z powikłań cukrzycy, ale w pewnych warunkach może pojawić się również u osób zdrowych. Czy jest się czego bać? Czy hipoglikemia bez cukrzycy może być stanem fizjologicznym?
Co to jest hipoglikemia?
O hipoglikemii mówimy, gdy poziom cukru we krwi wynosi:
poniżej 70mg/dL – hipoglikemia lekka,
poniżej 50mg/dL – hipoglikemia średnia/umiarkowana,
poniżej 30mg/dL – hipoglikemia ciężka.
Lekka hipoglikemia może zdarzyć się u osób całkowicie zdrowych i zazwyczaj jest wynikiem pominiętego posiłku, wysiłku fizycznego, silnych emocji lub innych czynników chwilowo zaburzających glikemię. U zdrowego człowieka glikemia na czczo nigdy nie powinna spaść poniżej wartości 50mg/dL.
Osoby chorujące na cukrzycę muszą wystrzegać się stanów niedocukrzenia, bo te mogą prowadzić nawet do utraty przytomności. Dlatego niezmiernie ważne jest bieżące kontrolowanie glikemii dobrym, sprawdzonym glukometrem, np. Cera-Chek , który cechuje się wygodą w użytkowaniu, czytelnością i intuicyjnością. Zakres pomiaru na tym urządzeniu wynosi od 10 mg/dL do 900 mg/dL, co umożliwia skuteczne monitorowanie stanu zdrowia. Ponadto dzięki temu, że paski mają specjalnie zaprojektowany uchwyt, ułatwiający umieszczanie pasków, pacjent w stanie hipoglikemii będzie mógł poradzić sobie z samodzielnym pomiarem.
Jakie są przyczyny i objawy hipoglikemii bez cukrzycy?
Stany niedocukrzenia u osoby zdrowej mogą wzbudzić niepokój, jednak zazwyczaj nie ma się czego bać. Takie sytuacje są rzadkie, ale mogą występować fizjologicznie. Najczęściej nie odczuwamy lekkich spadków cukru, ale przy poziomie poniżej 70mg/dl mogą pojawić się objawy takie jak:
uczucie niepokoju,
zimny pot, osłabienie,
drżenie rąk,
kołatanie serca,
nudności,
bóle brzucha,
senność,
zmiany w zachowaniu,
wilczy głód.
Objawy te ustępują po zjedzeniu posiłku bogatego w węglowodany lub wypiciu słodkiego napoju.
Przyczyną niedocukrzenia u osoby zdrowej najczęściej jest pominięty posiłek, np. brak śniadania i wykonywanie aktywności fizycznych, może być też osobniczą reakcją na stres i silne emocje lub odpowiedzią organizmu na przemęczenie. Istnieje również zjawisko hipoglikemii reaktywnej, nazywanej inaczej poposiłkową, która jest nieprawidłową reakcją organizmu na wysokoenergetyczny posiłek.
U osób z hipoglikemią reaktywną może dojść do nagłego obniżenia glikemii około 3-5 godzin po posiłku. Przyczyny takiego stanu nie są do końca znane, ale upatruje się ich w: zwiększonym wydzielaniu insuliny, zwiększonej wrażliwości tkanek obwodowych na insulinę, zmniejszonym wydzielaniu hormonów przeciwstawnych do insuliny (np. glukagonu) lub zwiększonym wydalaniu glukozy z moczem po posiłkach. Hipoglikemia reaktywna może być też efektem resekcji żołądka lub jelita cienkiego albo być związaną z wczesną fazą rozwoju cukrzycy typu 2.
Hipoglikemia reaktywna może stanowić stan przedcukrzycowy, dlatego wymaga diagnostyki i zwrócenia większej uwagi na dietę i styl życia. Do zaburzeń gospodarki węglowodanowej dochodzi w związku z insulinoopornością, a przy małej wrażliwości tkanek na insulinę trzustka wydziela jej zwiększoną ilość, co może prowadzić do stanów niedocukrzenia.
Aby określić, że mamy do czynienia z hipoglikemią reaktywną, muszą być spełnione następujące warunki: pojawiają się typowe objawy hipoglikemii, spadek glikemii potwierdzony jest badaniami, hipoglikemia ustępuje po przyjęciu węglowodanów. Ponadto: nie występuje w nocy, na czczo ani podczas wysiłku, za to pojawia się po posiłkach bogatych w węglowodany.
Jak leczyć hipoglikemię poposiłkową?
Podstawą jest zadbanie o zdrowe, zbilansowane posiłki, zmniejszenie ilości spożywanych węglowodanów, komponowanie złożonej diety bogatej w błonnik oraz aktywność fizyczną każdego dnia.
Hipoglikemia bez cukrzycy jest równie niebezpieczna, jak hipoglikemia w cukrzycy. Może prowadzić do zaburzeń świadomości, osłabienia, a w skrajnych przypadkach do utraty przytomności. Warto zwracać uwagę na powtarzające się epizody niedocukrzenia, i jeśli pojawiają się one coraz częściej, należy zwrócić się do lekarza w celu ustalenia przyczyny. Zazwyczaj wystarczy zmiana stylu życia i diety, by wszystko wróciło do normy, ale niekiedy jest to pierwszy sygnał o rozwijającej się chorobie. W takim wypadku wczesna diagnostyka znacznie ułatwia podjęcie leczenia.
Źródła:
P. Dilis, Hipoglikemia i jej aspekty, Analiza przypadków w pielęgniarstwie i położnictwie, Warszawa 2015, s. 45-47.
Agnieszka Foltyn, Hipoglikemia reaktywna, diabetologia.mp.pl; https://diabetologia.mp.pl/diagnostyka/121060,hipoglikemia-reaktywna.
Edward Ozga Michalski, Zapobieganie hipoglikemii – czyli niedocukrzeniu, portal farmaceutyczno-medyczny pfm.pl; https://www.pfm.pl/baza_chorob/cukrzyca/zapobieganie-hipoglikemii—czyli-niedocukrzeniu-/235.
Maciej Pawłowski, Hipoglikemia reaktywna, „Medycyna po Dyplomie” 12/2013.
Zespół Diabetologia Praktyczna, Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2018. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. „Diabetologia Praktyczna” 4(1), 1-94; https://journals.viamedica.pl/diabetologia_praktyczna/article/view/57129/42992.
zdrowydiabetyk.pl
