Główne cele w leczeniu cukrzycy to nie tylko kontrola glikemii. To także zapobieganie powikłaniom. Dobrze wyedukowany pacjent to taki , który systematycznie przyjmuje leki, dba o samokontrolę i zna podstawowe pojęcia dotyczące cukrzycy. Taki pacjent na duże szanse na efektywne leczenie.
Cukrzyca – DM – diabetes mellitus, przewlekła choroba metaboliczna, charakteryzuje się brakiem wydzielania insuliny (typ 1) lub osłabionym jej działaniem (typ 2)
Cukrzyca typu 1 – Jest spowodowana bezwzględnym brakiem insuliny. Występuje głównie u osób młodych, szczupłych. W leczeniu stosuje się dietę i insulinę.
Cukrzyca typu 2 – Najczęściej występująca postać cukrzycy (ponad 90 %. przypadków), częstość występowania zwiększa się wraz z wiekiem, najczęściej u osób otyłych. Obserwuje się częstsze występowanie rodzinne. U jej podstaw leży oporność tkanek obwodowych na insulinę. Leczenie polega na stosowaniu diety, odpowiedniego wysiłku fizycznego, leków doustnych i insuliny.
BMI – Body Mass Index (kg/m2) – wskaźnik masy ciała określający stosunek między masą ciała a wzrostem, wyliczany jako stosunek masy ciała (w kg) do wzrostu podniesionego do kwadratu (w m2). Prawidłowe wartości BMI mieszczą się w zakresie 18 – 25 kg/m2, jeżeli są w przedziale 25 – 30 kg/m2, oznacza to nadwagę, jeśli przekraczają 30 kg/m2, mówimy o otyłości.
Analogi insuliny – Cząsteczki podobne do insuliny ludzkiej powstałe w wyniku modyfikacji struktury insuliny na drodze inżynierii genetycznej. Ostatnio pojawiły się wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa stosowania jednego z długo działających analogów.
Cholesterol – Substancja organiczna, której podwyższone stężenie we krwi przyczynia się do odkładania złogów w ścianach naczyń krwionośnych i tym samym do powstania miażdżycy.
Dieta – Niezależnie od typu cukrzycy właściwe odżywianie się jest jednym z najważniejszych sposobów leczenia. Zagrożenie cukrzycą wzrasta przy długotrwałym spożywaniu nadmiernych w stosunku do potrzeb ilości pożywienia, u osób z nadwagą i otyłych.
Glikemia – Określa poziom glukozy we krwi. Oznacza się ją na czczo i po posiłku (dwie godziny).
Glukagon – Hormon wytwarzany w komórkach alfa trzustki o działaniu przeciwnym do insuliny, podwyższający poziom cukru we krwi.
Glukoza – Jest to cukier prosty. Głównym jej źródłem jest pożywienie. Produkowana jest również w wątrobie i stanowi podstawowy materiał energetyczny oraz substytut, z którego powstają inne substancje w cyklach metabolicznych.
Hemoglobina glikowana – Poziom hemoglobiny glikowanej określa stopień wyrównania cukrzycy w ciągu dwóch – trzech miesięcy poprzedzających badanie i koreluje ze średnią glikemią oznaczaną w tym czasie.
Hipoglikemia – Oznacza obniżony w stosunku do prawidłowego poziom cukru we krwi.
Hiperglikemia – Oznacza podwyższony w stosunku do prawidłowego poziom cukru we krwi.
Indeks glikemiczny – Inaczej wskaźnik glikemiczny, wskaźnik klasyfikujący pokarmy, które zawierają węglowodany, w zależności od ich zdolności do podwyższania poziomu cukru we krwi (pokarmy o wysokim – powyżej 50, i niskim – poniżej 50 wskaźniku). Wartość indeksu dla glukozy wynosi 100, inne produkty: ziemniaki gotowane – 95, pieczywo białe – 85, pieczywo ciemne pełnoziarniste – 45, sałata zielona – 12.
Insulina ludzka – Substancja organiczna, hormon produkowany przez komórki beta trzustki człowieka o silnym działaniu metabolicznym. Brak działania insuliny (bezwzględny brak, nieprawidłowa budowa cząsteczki, oporność tkanek na jej działanie) powoduje cukrzycę.
Insulina ludzka rekombinowana – Biotechnologiczna insulina ludzka otrzymana na drodze inżynierii genetycznej. W 100 proc. odpowiadająca hormonowi wytwarzanemu przez trzustkę człowieka.
Insulinooporność – Sytuacja, w której dochodzi do osłabionego działania insuliny na komórki mięśni i tkanki tłuszczowej, jest główną przyczyną cukrzycy typu 2.
Nadciśnienie tętnicze – Ciśnienie przekraczające prawidłowe normy ciśnienia tętniczego krwi, tj. ciśnienia wywieranego przez krew na ściany serca i naczyń krwionośnych. Ciśnienie tętnicze wyraża się dwiema wartościami: ciśnienia skurczowego i rozkurczowego.
Nefropatia cukrzycowa – Późne powikłanie cukrzycy powstające na skutek uszkodzenia małych naczyń krwionośnych kłębuszków nerkowych, objawia się białkomoczem i prowadzi w konsekwencji do zaburzenia funkcji oraz niewydolności nerek, w krajach rozwiniętych stanowi główną przyczynę niewydolności nerek.
Neuropatia cukrzycowa – Późne powikłanie cukrzycy wynikające z uszkodzenia małych naczyń krwionośnych odżywiających nerwy, prowadzi w konsekwencji do upośledzenia funkcji nerwów.
Polidypsia – Zwiększone pragnienie jest jednym z objawów podwyższonego poziomu glukozy we krwi.
Poliuria – Inaczej wielomocz, czyli zwiększona ilość oddawanego moczu, jest jednym z objawów podwyższonego poziomu glukozy we krwi.
Retinopatia cukrzycowa – Powikłanie cukrzycy, które wynika z uszkodzenia małych naczyń krwionośnych siatkówki oka, może prowadzić w efekcie do upośledzenia wzroku, ślepoty.
Samokontrola – Samodzielne kontrolowanie przez pacjenta pomiarów poziomu glukozy we krwi za pomocą glukometru. Samokontrola jest bardzo istotnym składnikiem leczenia.
Stopa cukrzycowa – Powikłanie cukrzycy dotyczące stóp, które powstaje w następstwie zmian w naczyniach krwionośnych i nerwach spowodowanych niewyrównaną cukrzycą.
Wymiennik węglowodanowy WW – 1 WW jest to taka ilość danego produktu żywnościowego, podana w gramach lub miarach gospodarczych, która zawiera 10 g węglowodanów przyswajalnych przez organizm.
Zespół metaboliczny – Cechuje się współwystępowaniem otyłości, zaburzeń lipidowych, nadciśnienia tętniczego oraz zaburzeń gospodarki węglowodanowej (cukrzyca typu 2 lub stany przedcukrzycowe). Przyczyną tych schorzeń jest insulinooporność, która jest uważana za główny czynnik ryzyka cukrzycy i przyczynę wzrostu ryzyka chorób serca.
