Aby organizm mógł prawidłowo funkcjonować, poziom glukozy we krwi powinien być w mniej więcej stały. Zawsze jednak w trakcie pierwszych minut po spożyciu posiłku zawierającego węglowodany stężenie glukozy we krwi zwiększa się.
Stopień tego wzrostu określany jest tzw. indeksem glikemicznym ( glicemic index, GI ) – liczbą wskazującą o ile podniesie się poziom glukozy we krwi po spożyciu 50 gram (lub 25 gram) porcji produktu węglowodanowego w stosunku do wartości referencyjnych przyjętych dla glukozy (IG 100) lub białego chleba (IG 70). Czyli im wyższy indeks, tym większy poposiłkowy skok poziomu cukru. To ‘zaburzenie’ równowagi jest oczywiście w krótkim czasie wyrównywane przez odpowiednio intensywne wydzielenie do krwi insuliny, hormonu którego podstawowym zadaniem jest redukcja stężenia glukozy we krwi. Duże odchylenie poziomu cukru we krwi od wartości fizjologicznych skutkuje dużym wyrzutem insuliny którego skutkiem jest… spadek poziomu glukozy poniżej normy i uczucie głodu!. Zaspokajany jest on często poprzez dojadanie, nierzadko produktami o wysokim indeksie glikemicznym (batony czekoladowe, itp). Bardzo często dostarczane są wówczas do organizmu cukry w ilościach przekraczających jego zdolności ich magazynowania, a efektem tego jest uruchomienie szlaków metabolicznych wytwarzających kwasy tłuszczowe.
W zastosowaniu można obecnie spotkać dwie klasyfikacje indeksu glikemicznego. Pierwsza z nich określa GI powyżej 50 jako duży, natomiast poniżej tej wartości jako mały. Druga natomiast wyróżnia : GI duży jeśli > 70, średni – 56 – 69 oraz GI mały jeśli wynosi 55 lub mniej.
Indeks glikemiczny zależny jest od czynników związanych z organizmem (szybkość trawienia i przyswajanie dostarczanych cukrów) jak również od charakterystyki pokarmu – rodzaju i ilości zawartych w nim węglowodanów, obecności innych składników oraz sposobu przygotowania. Dlatego wprowadzono również pojęcie tzw. ładunku glikemicznego ( glicemic load, GL ) który określa całkowity wpływ pożywienia na poposiłkowe stężenie glukozy i insuliny. Za duży uznaje się GL większy lub równy 20, 11 – 19 za średni, natomiast za mały – niższy niż 10.
Ostatnie doniesienia naukowe wskazują, iż kontrolowanie indeksu glikemicznego spożywanych pokarmów przynosi wymierne korzyści zdrowotne. Przede wszystkim wykazano związek pomiędzy stosowaniem diety o niskim indeksie glikemicznym a redukcją masy ciała, zmniejszeniem tłuszczowej masy ciała oraz poprawą profilu lipidowego (zmniejszenie stężenia cholesterolu całkowitego i tzw. „złego” cholesterolu LDL). Efekt ten osiągany jest dzięki temu, iż diety o małym GI zwiększały uczucie sytości i wydłużały czas pojawienia się uczucia głodu redukując tym samym spożycie pokarmów.
Poza tym przeprowadzone w ostatnich latach liczne badania wykazały istotną zależność między indeksem glikemicznym spożywanego pokarmu i niektórymi schorzeniami. Zaobserwowano bowiem, iż wysokie wartości indeksu glikemicznego sprzyjają wystąpieniu zawału serca i rozwojowi cukrzycy typu 2. Donosi się również o korelacji diety o wysokim indeksie glikemicznym ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia nowotworu jelita grubego i sutka.
Aby osiągnąć korzyści jakie może przynieść wspomniana dieta, warto zwrócić uwagę na produkty z których przygotowuje się posiłki i zamieniać je na te o niższym indeksie glikemicznym. Oczywiście nie powinno się przy tym zapominać o utrzymaniu w pożywieniu prawidłowych proporcji wszystkich niezbędnych składników odżywczych.
Wartości indeksu glikemicznego wybranych produktów.
Ziemniaki gotowane 100
Frytki 95
Czipsy 90
Płatki czekoladowe 84
Płatki kukurydziane 81
Bułka kajzerka 70
Baton Mars 65
Makaron 65
Coca – cola 63
Brązowy ryż 55
Banan 52
Czekolada mleczna 49
Marchew 47
Kasza gryczana 45
Pomarańcza 42
Jabłko 38
Jogurt 36
Mleko 27
Fasola 29
Soja 18
Cebula 15
Pomidor 15
zdrowie.med.pl
