Obecnie w leczeniu cukrzycy stosuje się leki z 4 grup.
Metformina
Metformina dostępna jest pod wieloma nazwami handlowymi różnych producentów: Avamina, Etform, Formetic, Glucophage, Glucophage XR, Gluformin, Metfogamma, Metforatio, Metformin, Metformin Galena, Metformax, Metformax SR 500, Metifor, Metral, Siofor.
Zobacz: metformina w bazie leków
Jest to lek poprawiający metabolizm węglowodanów poprzez zmniejszenie insulinooporności. Hamuje wchłanianie glukozy w przewodzie pokarmowym i przyspiesza metabolizm glukozy w tkance tłuszczowej oraz mięśniach szkieletowych.
Metformina została zarejestrowana do leczenia cukrzycy typu 2, czasem stosuje się ją również do leczenia stanów przedcukrzycowych (nieprawidłowa glikemia na czczo, nietolerancja glukozy) i zespołu policystycznych jajników.
Leczenie cukrzycy typu 2 należy zacząć od diety cukrzycowej, zwiększenia aktywności fizycznej i stosowania metforminy. Lek ten produkowany jest w tabletkach do stosowania 2–3 razy na dobę albo w saszetkach oraz w tabletkach o przedłużonym działaniu do stosowania jedynie raz dziennie, po kolacji. Metforminę należy wprowadzać do leczenia stopniowo, aby zmniejszyć możliwe objawy uboczne, głównie ze strony przewodu pokarmowego, takie jak nudności, bóle brzucha, gazy, biegunka i metaliczny posmak w ustach. Jeżeli takie objawy wystąpią, można zmniejszyć dawkę leku albo zamienić na preparat innej firmy. Jest to lek o bardzo pozytywnym wpływie na organizm i nie należy go z błahych powodów odstawiać.
Metformina jest bardzo bezpieczna, nie powoduje niedocukrzeń, ponieważ nie nasila wydzielania insuliny przez trzustkę. Należy pamiętać, że reguluje metabolizm glukozy w organizmie i jej pełne działanie w postaci zmniejszenia glikemii pojawia się po około 2 tygodniach stosowania. Nie należy przyjmować tabletki metforminy w sposób interwencyjny, tzn. gdy stężenie glukozy we krwi jest duże, to zażywa się tabletkę i liczy się na szybką normalizację – metformina nie działa tak szybko.
Przeciwwskazaniami do stosowania metforminy są: ciężka niewydolność nerek lub wątroby, zespół uzależnienia do alkoholu, ciężka niewydolność serca, ciężka przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) i zespół bezdechu sennego.
Pochodne sulfonylomocznika
Jest to grupa leków obejmująca 3 preparaty (w nawiasach podano nazwy handlowe różnych producentów):
gliklazyd (Diaprel MR, Gliclada)
glimepiryd (Amaryl, Amyx, Apo-Glim, Avaron, Betaglid, Diaril, Glemid, Glibetic, Glibezid, Glidiamid, GlimeHexal, Glim-Teva, Glimepiride-1A, Glimepirid-ratiopahrm, Glimesan, Glindia, Glipid, Limeral, Melyd, Oltar, Pemidal, Symglic)
glipizyd (Glibenese GITS).
Zobacz: gliklazyd, glimepiryd i glipizyd w bazie leków
Leki te obniżają glikemię poprzez zwiększenie produkcji insuliny przez trzustkę; stosuje się je w postaci tabletek. Bardzo skutecznie obniżają stężenie glukozy, ale mogą wywoływać niedocukrzenia (hipoglikemie). Należy je zażywać rano, przed śniadaniem. Lekarz odpowiednio dobierze preparat i określi dawkę leku. Pochodne sulfonylomocznika można stosować same lub w skojarzeniu z metforminą.
Poza niedocukrzeniem leki z tej grupy nie wykazują poważnych działań ubocznych. Przeciwwskazaniem do ich stosowania są: ciężka niewydolność wątroby lub nerek.
Akarboza
Akarboza (Glucobay) to lek przeciwcukrzycowy w postaci tabletek, hamujący wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego i na tej drodze zmniejszający glikemię. Może być stosowany razem z metforminą i pochodnymi sulfonylomocznika. Podaje się ją 2–3 razy na dobę przed posiłkami. Do objawów ubocznych należą gazy i biegunka. Objawy te są bardziej nasilone, jeśli chory nie przestrzega zaleceń dietetycznych. Przeciwwskazaniem do stosowania akarbozy jest ciężka niewydolność nerek i wątroby.
Zobacz: akarboza w bazie leków
Leki inkretynowe
Leki inkretynowe to nowa grupa leków, w Polsce jeszcze nie znalazły się na listach refundacyjnych, dlatego są mało popularne. Należą do nich eksenatyd (Byetta) i liraglutyd (Victoza). Podawane są w zastrzykach, podskórnie, Byetta 2 razy na dobę, a Victoza raz na dobę. Stosuje się je razem z metforminą i/lub pochodnymi sulfonylomocznika. Leki inkretynowe zwiększają wydzielanie insuliny przez trzustkę, hamują opróżnianie żołądka z pokarmów, dając uczucie sytości, i oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy, hamując apetyt. Zmniejszają stężenie glukozy we krwi oraz masę ciała. Do objawów ubocznych należą nudności, brak apetytu, czasem wymioty.
Do leków inkretynowych stosowanych w postaci tabletek i wykazujących mniejszą skuteczność niż opisane powyżej, należą sitagliptyna (Januvia), podawana raz na dobę, saksagliptyna (Onglyza), podawana raz na dobę, oraz wildagliptyna (Galvus), podawana 2 razy na dobę.
Zobacz: eksenatyd, liraglutyd, sitagliptyna, wildagliptyna w bazie leków
Leki złożone
Leki złożone to leki, w których jedna tabletka zawiera dwie substancje lecznicze. W Europie i USA są bardzo popularne, niestety w Polsce nie są refundowane. Na polskim rynku farmaceutycznym dostępny jest jeden preparat – Eucreas. Tabletka zawiera 2 leki: wildagliptynę i metforminę; zaleca się przyjmowanie jej 2 razy dziennie.
Zobacz: Eucreas w bazie leków
cukrzyca.mp.pl
Dr n. med. Barbara Katra
Klinika Chorób Metabolicznych Collegium Medicum UJ, Kraków
